'Lãi vay tiêu dùng như tín dụng đen'

'Lãi vay tiêu dùng như tín dụng đen'

Lãi vay gần 86%/năm

Ông Nguyễn Quốc Hùng, bố của bà Nguyễn Quốc Hồng Trân (thường trú Bà Rịa-Vũng Tàu), bức xúc cho biết bà Trân vay của Home Credit số tiền 5,843 triệu đồng để mua chiếc điện thoại iPhone 4S 64 GB trị giá 8,5 triệu đồng. Lãi suất (LS) cho vay trên hợp đồng là 7,09%/tháng trong vòng 12 tháng (gần 86%/năm), phí bảo hiểm 343.000 đồng, số tiền trả góp hằng tháng là 752.000 đồng.

Hợp đồng ký ngày 18.2.2014, đến ngày 17.6 (tức 4 tháng sau khi vay), bà Trân không trả đúng hạn nên số tiền cả gốc lẫn lãi lên hơn 9 triệu đồng. Đến ngày 22.10, theo thư cảnh báo của Công ty luật TNHH Đức Tín và Cộng sự (do Home Credit ủy thác xử lý và thu hồi khoản nợ) gửi đến bà Trân, số tiền phải trả lên 10,37 triệu đồng, gấp đôi số tiền vay ban đầu

Ông Hùng phân bua: “Chúng tôi không hiểu cách tính lãi như thế nào mà từ vốn vay 5,8 triệu đồng lên hơn 10 triệu đồng chỉ trong 8 tháng. Gia đình có thương lượng với bên công ty là gia đình chưa có tiền nên sẽ trả góp mỗi tháng 1 - 2 triệu đồng nhưng công ty yêu cầu trả trước 3 triệu đồng, nên cũng chưa biết tính sao”. “LS vay 7,09%/tháng có phải là một dạng tín dụng đen hay đúng theo quy định của pháp luật?”, ông Hùng đặt câu hỏi.

Điều đáng nói, trường hợp này không phải là cá biệt. Bất chấp mặt bằng lãi vay nói chung đã và đang giảm dần, lãi cho vay tiêu dùng trên thị trường hiện vẫn bị đẩy lên trời. Tại một cửa hàng của hệ thống bán lẻ Thế Giới Di Động trên địa bàn Q.1 (TP.HCM), chúng tôi được 3 nhân viên của 3 công ty tài chính gồm Công ty TNHH thương mại ACS Việt Nam (ACS), Công ty TNHH MTV PPF (Home Credit) và Công ty TNHH MTV Ngân hàng Việt Nam Thịnh Vượng (FE Credit) tư vấn chương trình mua hàng trả góp.

Với chiếc máy tính xách tay trị giá 11,49 triệu đồng, nhân viên Home Credit tư vấn, nếu trả trước 40% giá trị tương đương 4,596 triệu đồng, LS là 7,09%/tháng (85,08%/năm), số tiền trả góp trong vòng 6 tháng là 1,51 triệu đồng/tháng; 9 tháng là 1,106 triệu đồng/tháng và 12 tháng là 940.000 đồng/tháng. Cũng với mức trả trước 40%, nhân viên FE Credit cho biết LS cho vay tính theo dư nợ giảm dần là 7,08%/tháng (84,96%/năm) còn ACS có mức LS đưa ra thấp hơn là 2,2%/tháng (tương đương 26,4%/năm).

" Các cơ quan chức năng như NHNN và các bộ ngành cần xem xét quy định mức lãi suất thế nào là cho vay nặng lãi để bảo vệ người tiêu dùng và không gây sự hỗn loạn trên thị trường" Chuyên gia Bùi Kiến Thành

Ghé vào một cửa hàng bán xe máy hiệu Piaggio trên đường Nguyễn Thị Minh Khai (Q.3, TP.HCM), nhân viên tư vấn của Công ty TNHH MTV Ngân hàng TMCP Phát triển TP.HCM (HDFinance) cho biết ngoài xe Primavera đang làm chương trình, đối với các dòng xe khác, công ty áp dụng LS cho vay từ 1,49 - 1,96%/tháng. Home Credit cũng cho khách hàng vay nhưng có mức LS từ 3%/tháng trở lên. Một nhân viên Home Credit giới thiệu cho chúng tôi mức LS cho vay xe máy ở mức “chóng mặt”. Khách hàng trả trước 50% giá trị xe, LS cho vay từ 1,68 - 6,1%/tháng; khách hàng trả trước 40% thì LS cho vay từ 5,42 - 6,5%/tháng; khách hàng trả trước 20% thì LS cho vay từ 5,42 - 6,5%/tháng.

Không bị kiểm soát

Theo Ngân hàng Nhà nước VN (NHNN), tính đến ngày 9.10, dư nợ cho vay bằng tiền đồng có LS trên 15%/năm chiếm 4,12% tổng dư nợ, dư nợ có LS trên 13%/năm chiếm 11,7% tổng dư nợ. Với tổng dư nợ của nền kinh tế tính đến tháng 7 vào khoảng 3,6 triệu tỉ đồng, số vốn vay phải gánh mức lãi trên trời không hề nhỏ.

Chuyên gia Bùi Kiến Thành cho rằng với mức LS cho vay từ 20 - 80%/năm là quá cao. Trước đây, luật Dân sự có quy định LS cho vay không vượt quá 150% LS cơ bản của NHNN nhưng nhiều năm trở lại đây cơ quan này không ban hành LS cơ bản nữa. “Vấn đề ở đây, pháp luật có quy định nào về hành vi cho vay nặng lãi hay không? Ở Pháp, có quy định rõ về mức LS cho vay, nếu vượt quá mức này được xem là cho vay nặng lãi và xử lý hình sự. Các cơ quan chức năng như NHNN và các bộ ngành cần xem xét quy định mức LS thế nào là cho vay nặng lãi để bảo vệ người tiêu dùng và không gây sự hỗn loạn trên thị trường” - chuyên gia này đề xuất.

Theo luật sư Nguyễn Văn Mạnh - Giám đốc Công ty luật MAI COUNSEL, các công ty tài chính hiện đẩy mạnh cho vay tiêu dùng, người thường vay khoản vay nhỏ ở các công ty này đa phần là những người có thu nhập thấp. Nhân viên kinh doanh của các công ty lại tư vấn số tiền trả góp hằng tháng nên rất nhiều người không để ý, thậm chí không tính được mức lãi vay thực sự mà họ phải gánh. Theo quy định của luật Dân sự, LS cho vay do các bên thỏa thuận nhưng không vượt quá 150% LS cơ bản do NHNN công bố. Còn luật Hình sự quy định cho vay nặng lãi là cho vay cao hơn mức LS cao nhất mà pháp luật cho phép từ 10 lần trở lên. Thế nhưng từ cuối năm 2010, NHNN không công bố LS cơ bản, trong khi các quy định trên vẫn dẫn chiếu theo LS cơ bản. Vì vậy, cơ quan nhà nước cần có những quy định để bảo vệ người tiêu dùng không bị các tổ chức tài chính cho vay với LS cao một cách vô lý.