Chặn thao túng ngân hàng

Chặn thao túng ngân hàng

Báo cáo tình hình quản trị của một số ngân hàng cho thấy một số thành viên HĐQT và người có liên quan còn nắm giữ cổ phiếu quá giới hạn cho phép.

Cuối năm 2013, tại ngân hàng Phương Nam, gia đình ông Trầm Bê nắm giữ gần 21% cổ phiếu của ngân hàng này. Trong khi đó, một thành viên HĐQT của ngân hàng Bắc Á cũng nắm giữ gần 7% cổ phiếu và đang từng bước thoái vốn để giảm xuống còn 5%.

Qua kiểm tra, Ngân hàng Nhà nước còn cho biết hiện một số cá nhân, tổ chức sở hữu cổ phần với số lượng lớn, vượt tỷ lệ quy định. Cụ thể, trong số 33 ngân hàng thương mại cổ phần, 5 ngân hàng có cá nhân sở hữu vượt 5% cổ phiếu; 5 ngân hàng khác có tổ chức nắm quá tỷ lệ 15% cổ phiếu; 8 ngân hàng có nhóm cá nhân và người có liên quan sở hữu trên 20% cổ phiếu.

Lãnh đạo một ngân hàng cổ phần lớn tại TP HCM cho biết thực tế không ít ngân hàng có cá nhân và người có liên quan nắm giữ cổ phiếu vượt quy định đã chi phối hoạt động của ngân hàng.

Đơn cử, một ngân hàng lớn ở TP HCM đã từng cho các doanh nghiệp có liên quan đến thành viên HĐQT vay hàng ngàn tỷ đồng, vi phạm các quy định về cho vay.

Thậm chí, có trường hợp ông chủ của ngân hàng A liên kết với ngân hàng khác và yêu cầu các ông chủ này mua lại khoản nợ xấu tại ngân hàng B - nơi ông chủ ngân hàng A nắm quyền chi phối để giảm bớt tỉ lệ nợ xấu.

Giảm quyền lực ông chủ

Lãnh đạo của nhiều ngân hàng cho rằng dự thảo quy định ngân hàng không được cấp tín dụng mới cho cá nhân và người có liên quan khi cá nhân đó đang sở hữu cổ phiếu vượt giới hạn; trường hợp cá nhân và người có liên quan đã vay tiền của ngân hàng thì ngân hàng đó phải có biện pháp sớm thu hồi số tiền đã cho vay là hợp lý, đồng thời giảm bớt quyền lực, hạn chế tình trạng các ông chủ ngân hàng "lách" điều kiện cho vay.

Tuy nhiên, cái khó là nếu hợp đồng cho vay chưa đến hạn thì ngân hàng rất khó thu hồi vốn. Vì thế, quy định này cần phải được Ngân hàng Nhà nước nghiên cứu kỹ hơn nữa.

Trong khi đó, TS Nguyễn Văn Thuận, Trưởng Khoa Tài chính - ngân hàng Trường ĐH Mở TP HCM, lại phản bác vì bản chất của việc cho vay và sở hữu cổ phiếu hoàn toàn khác nhau.

"Đây chẳng qua là một biện pháp tạo áp lực trả nợ đối với những ông chủ ngân hàng đã từng thao túng ngân hàng thông qua hoạt động cho vay" - ông Thuận nhận xét.

Dự thảo xử lý việc sở hữu cổ phiếu ngân hàngNH quy định: Quá thời điểm 31/12/2014, nếu cá nhân và người liên quan chưa giảm tỉ lệ nắm giữ cổ phần theo đúng quy định thì phải bán cổ phiếu cho Ngân hàng Nhà nước hoặc tổ chức tín dụng do Ngân hàng Nhà nước chỉ định.

TS Nguyễn Văn Thuận cho rằng quy định này sẽ buộc cá nhân phải bán bớt cổ phiếu, chấm dứt chuyện đổ thừa thị trường không có ai mua. Vấn đề là Ngân hàng Nhà nước mua theo mức giá nào? Còn tổng giám đốc của một ngân hàng tại Hà Nội đề xuất Ngân hàng Nhà nước đưa ra thời hạn nhất định để các cá nhân có thời gian tự giải quyết tỷ lệ nắm giữ cổ phiếu.

"Riêng điều khoản cá nhân không được quyền biểu quyết đối với số cổ phiếu sở hữu vượt tỷ lệ quy định; không được đề cử, ứng cử làm thành viên HĐQT, ban kiểm soát... sẽ chạm đến quyền và nghĩa vụ của cá nhân được quy định tại Luật Chứng khoán, đòi hỏi ban soạn thảo cần phải rà soát lại" - vị tổng giám đốc này nói.

Hạn chế lách luật Nhiều chuyên gia tài chính cho rằng dự thảo cho phép ngân hàng phát hành thêm cổ phiếu và không cho phép cá nhân đang nắm giữ cổ phiếu quá quy định mua thêm cổ phiếu sẽ làm cho tỷ lệ nắm giữ cổ phần tự động giảm xuống là để hạn chế cá nhân lách luật, nhờ người khác đứng tên hộ cổ phiếu. Về mặt lý thuyết, việc ngân hàng mua lại cổ phiếu của cá nhân để làm cổ phiếu quỹ cũng hợp lý bởi trong bối cảnh khó khăn về cho vay, ngân hàng có thể dùng vốn của mình mua cổ phiếu quỹ rồi bán khi thị trường thuận lợi. Tuy vậy, cái khó là sẽ diễn ra xung đột lợi ích vì bên mua và bên bán cổ phiếu phần lớn là các ông chủ ngân hàng.